Hıdırellez Geleneği

Hıdırellez Geleneği

 

Hızır ve İlyas (a.s)'ın her bahar başlangıcında buluştuklarına inanılan milâdi 6 Mayıs, Rumî 23 Nisan'a rastlayan güne verilen isim. Söz konusu günde Hızır ve İlyas (a.s)'ın buluşarak sohbet ederler ve bu günlerde vakitlerini Allah yolunda olmanın ve birlikteliklerinin verdiği sevinçle kuvvet bulurlardı. Hızır (a.s)'ın Allah'ın lütfu ile

dolaştığı yerde yeşillikler çıkar ve çorak yerler çiçeklere bezenirdi. İşte bu olaya dayanarak, halk zamanla bu günlerde buluşup Hızır ve İlyas (a.s) ın geleneğini sürdürmek amacıyla özel anda ve dua günleri tertib eder olmuşlar. Ancak bu zamanla aslî hüviyetinden çıkarılarak günümüzde olan şekliyle Hıdrellez adını almıştır. Günümüzde kullanılan mânası ise; İnsanların kıştan kurutuluşlarının bir işareti ve bahar güneşinden faydalanma, piknik yapma, stres atma, eğlenme, nişan, düğün, sünnet törenleri tertip etme, uğursuzlukları giderme, adak adama, dilekte bulunma gibi düşünceleri gerçekleştirme amacıyla gelenekselleşen "bahar bayramı" inancıdır ki tam bir bid'at olarak ortaya çıkmıştır.

 

Hızır, Hıdır yahut Hadır Arapça bir kelime olup, yeşillik mânasına gelmektedir (Tecrîd-i sarîh Tercümesi, IX,144). İslâm âlimlerinin çoğuna göre Kur'ân-ı Kerîm'in Kehf sûresinde geçen Salih adam kıssasından Hızır (a.s)'ın anlaşıldığı ve onun Peygamber olduğu görüşü müfessirlerin bazılarının tercih ettiği bir görüştür (İbn Kesîr, Tefsir, V,179; el-Kehf,18/65). Ancak bazı âlimler tarafından da Nebî değil Velî olduğu görüşü ileri sürülmektedir (Tecridî Sarîh tercümesi, IX, 145). Ebû Hureyre (r.a)'den nakledildiğine göre Hz. Peygamber (s.a.s), Hızır (a.s)'a Hızır denmesinin sebebini izah ederken; "Hızır otsuz kuru bir yere oturduğunda ansızın o otsuz yer yeşillenerek hemen dalgalanırdı"buyurmaktadır (Tecrîdî Sarih tercümesi, IX, 144).

Hızır (a.s) Kur'ân-ı Kerîm'in Kehf suresinde "Kullarımdan birisi..." şeklinde sabit olmuştur. Veli olduğunu dahi kabul etsek, "İkinci Tabaka-i Hayatta bulunmaktadır. Bu mertebede aynı anda çok yerde bulunmak mümkündür."

İlyas (a.s) İsrailoğulları Peygamberlerinden olup Kur'ân-ı Kerîm'de ismi geçen ve Tevrat'ta "Elia" diye zikrolunan Peygamberdir. M.Ö. IX. asırda yaşadığı ve daha sonra zamanın hükümdarları ile çok mücadele ettiği, çoğu zaman mağaralarda yaşadığı kaydedilmektedir.

Hz. İlyas (a.s) yada "İlyasîn" şeklinde ismi zikredilen (es-Sâffât, 37/130). Peygamberliği bildirilen "Hiç Şüphe yok ki İlyas gönderilen Peygamberlerdendir" (es-Sâffât, 37/123), şeklinde hitab edilen İlyas (a.s.) İsrailoğullarına Allah'ın elçisi olarak gittiğinde onlar "Ba'l" adında dört cepheli put'a tapıyorlardı. Hz. İlyas'ın bütün gayretlerine rağmen İsrailoğulları bu puta tapınmaktan vazgeçmemiş Hz. İlyas'ın Peygamberliğini yalanlayarak (es-Saffât, 37/ 124). Onu ülkeleri olan Ba'lbak'ten çıkarmışlardı. Fakat Allah'ın gazabı bunların üzerine geldiğinde pişman olmuşlar ve İlyas (a.s)'ı geri çağırmışlardı. Ancak tekrar nankörlük etmişler, bunun üzerine İlyas (a.s) oradan uzaklaşmıştır.

İlyas (a.s)'ın İsrailoğullarından ayrılması Hızır (a.s) ile buluşması gerçekleşti. Bu buluşma "Hızır İlyas" iken sonradan Hıdrellez şeklinde değiştirilmiştir.

-Alıntıdır- 

“Hızır” derler. Vardır. Kimdir?  

Musa peygambere Ledün yani var olan akla zorlanmadan sokulamayan kudret aleminin sırlarının ilmi...

İlim var olan bir şeyin künhüdür esasıdır vardır demektir. Hakiki inanç alemine kavuşanlar bilirler, sezerler, inkâr edemezler, etmezler. İmkân aleminde bunalanlara yardıma koşan mübarek bir Zat-ı şerif...

“Var mıdır? Yok mudur?” sözleri inanmayanların veya inanamayanların sözleridir bunlar... Halk gönlünde yaşıyor ya, inanıyorlar ya, bu inanana da inanmayana da yeter.

Hızır ab-ı hayat suyu içmiştir derler. Devamlı olduğunun güzel inancının delilidir bu... Bizce Hızır Aleyhisselâm vardır. Bunaldığımızda yardıma Hak nasip etsin diye dua ederiz.

Bir de İlyas vardır. Onun hakkında denizlerde, Hızır karalarda imkân aleminin her yerinde Hak'kın kullarına yardımının mümessilleri... Senede bir defa buluşurlarmış sözü halk arasında yaşar. Bu gönüllerde hürmete bürünmenin timsalidir.  

(Hızır - İlyas)... Günü diye anarlar, dilekler yaparlar. Gün doğmadan her diyarda Hızır'a rastlamak ümidi vardır.

Bir kul rastlamış Hızır'a konuşmuş. Ondan dinledim ben de. Naklediyorum güzel bir mülâkat...  

İster “evet”, ister “hayır” de. Efsane, hurafe menkıbe olamaz. İnananlara inanmayanların saldırışlarından çıkar menkıbe, efsane, hurafe... Biz reddederiz bu lâfları. Efsaneyi hurafeyi araştırın, aslına varın. “Hikâye” diyelim bunlara. Güzellikleri insana hitap eder o kâfi değil midir?  

Rüyada gördüğünü inkâr edebilir misin? Bu ne demektir? diye sorar durursun. Rüya kûdret alemine ait olan ruhla imkân aleminde dolaşmaktır. Rüya bu...

“Allah kulunun biri”, günün birinde Hızır'a rastladı senelerce evvel... Sonraları da Hızır ona rastladı. Hızır konuştu “o kul” dinledi. Hızır'a sordu Hızır söyledi. Günün birinde Hızır o kulu götürdü bir yere... O kul bu tesadüflerden utandı. Kimden utandı: Kendinden.. “Ben kimim ki Hızır bana rastladı” diye... Başka bir gün de “o kul” ormanda kırklarla görüştü. Yaylalarda yedilerle buluştu. Geceleri onbirleri dinledi...

...

Dr. Münir  Derman

NOT: Yukarıdaki Yazı, Münir Derman'ın "Allah Dostu Der ki..." isimli eserinden alınmıştır.